Σακχαρώδης Διαβήτης τύπου 2 (ΣΔτ2)

Σακχαρώδης Διαβήτης τύπου 2

Ο Διαβήτης τύπου 2 (ΣΔτ2) είναι μια χρόνια νόσος που εμφανίζεται, όταν το πάγκρεας δεν παράγει την απαιτούμενη ποσότητα ινσουλίνης ή ο ίδιος ο οργανισμός δε μπορεί να χρησιμοποιήσει αποτελεσματικά την ινσουλίνη που παράγει. Το αποτέλεσμα είναι η αύξηση των επιπέδων γλυκόζης στο αίμα.

Ο Διαβήτης τύπου 2 είναι μία πολυσύνθετη νόσος που περιλαμβάνει πολύ περισσότερα στοιχεία από την ανεπάρκεια ινσουλίνης ή την αντίσταση στην ινσουλίνη. Πολλοί ασθενείς με Διαβήτη τύπου 2 έχουν συνυπάρχουσες ασθένειες, όπως καρδιακή νόσο και υπέρταση (υψηλή αρτηριακή πίεση) ή δυσλιπιδαιμία (μη φυσιολογικούς τύπους ή επίπεδα λιπιδίων, όπως υψηλά τριγλυκερίδια, χαμηλή HDL χοληστερόλη και αυξημένη LDL χοληστερόλη). Επίσης, οι ασθενείς με Διαβήτη τύπου 2 είναι πιθανό να έχουν «μεταβολικό σύνδρομο» δηλαδή συνύπαρξη των περισσότερων από τις προαναφερθείσες καταστάσεις, σε συνδυασμό, όπως περιγράφεται παρακάτω.

BLOG Η εμφάνιση του Σακχαρώδη Διαβήτη τύπου 2 και η αντιμετώπισή του διαχρονικά

Ο Διαβήτης τύπου 2 αφορά στο 90-95% του συνόλου του Διαβητικού πληθυσμού παγκοσμίως και αναφέρεται συχνά ως «Διαβήτης των ενηλίκων», γιατί αφορά σε άτομα με αντίσταση στην ινσουλίνη αλλά και με μια σχετική ανεπάρκειά της. Επειδή λοιπόν, στους ανθρώπους αυτούς η ινσουλίνη δε λείπει εντελώς, απλώς δεν είναι τόση όση χρειάζονται, αρκετοί από αυτούς μπορεί να μην χρειαστούν ποτέ ινσουλινοθεραπεία και άλλοι να καθυστερήσουν πολύ.

Η σχετική ανεπάρκεια δηλώνει ότι ενώ σε κάποιους ασθενείς με ΣΔτ2 η έκκριση ινσουλίνης από το πάγκρεας φαίνεται φυσιολογική, δεν είναι επαρκής ώστε να εξισορροπήσει τη μεγάλη αντίσταση στην ινσουλίνη που οι ασθενείς αυτοί παρουσιάζουν.

Τα συμπτώματα δε διαφέρουν από αυτά του ΣΔτ1 αλλά δεν είναι τόσο οξεία, με αποτέλεσμα η διάγνωση να επέρχεται αρκετά αργότερα από την εμφάνισή τους.

Συμπτωματολογία του ΣΔτ2

Τα ακόλουθα μπορεί να αποτελούν συμπτώματα του Διαβήτη τύπου 2:

  • Τομές και μώλωπες που αργούν να επουλωθούν
  • Αιμωδίες στα χέρια ή στα πόδια
  • Θαμπή όραση
  • Κόπωση
  • Ξηρότητα και κνησμός δέρματος (φαγούρα)
  • Υποτροπιάζουσες ή συχνές λοιμώξεις, όπως λοιμώξεις του δέρματος, των ούλων και της ουροδόχου κύστης
  • Ευερεθιστότητα
  • Αυξημένη δίψα, πείνα και διούρηση.

Επιπολασμός

BLOG Έλεγχος και παρακολούθηση ΣΔτ1 και ΣΔτ2

Υπολογίζεται πως 415 εκ. άνθρωποι πάσχουν από Διαβήτη παγκοσμίως, με το 90-95% να αφορά σε ΣΔτ2. Πολλοί είναι οι λόγοι που συμβάλλουν στο συνεχώς αυξανόμενο ποσοστό εμφάνισής του, όπως η καθιστική ζωή, οι διατροφικές συνήθειες που αλλάζουν, αλλά και η γενικότερη αλλαγή κουλτούρας στους λαούς, που σε μεγάλο βαθμό καθορίζεται από τη διαβίωση σε μεγάλα αστικά κέντρα.

Ο Διαβήτης τύπου 2 αναπτύσσεται συνήθως μετά τα 40 αλλά έχει αναφερθεί αύξηση των περιπτώσεων Διαβήτη τύπου 2 στα παιδιά, ακόμη και από την ηλικία των 4 ετών, καθώς και στους εφήβους. Παρότι οι ορμόνες στην εφηβεία συνδέονται με μικρές αυξήσεις της ινσουλινοαντοχής, οι κυριότεροι παράγοντες που συμβάλλουν στην αυξημένη επίπτωση Διαβήτη στους νέους είναι η παχυσαρκία και ο καθιστικός τρόπος ζωής.

Αιτιολογία και παράγοντες κινδύνου για ΣΔτ2

Γιατί παρουσιάζεται ο ΣΔτ2; Μια σειρά από παράγοντες κινδύνου συμβάλλουν στην εμφάνισή του:

 

Μεταβολικό Σύνδρομο

Ο όρος μεταβολικό σύνδρομο αναφέρεται σε μία ομάδα παραγόντων καρδιαγγειακού κινδύνου, όπως δυσλιπιδαιμία, ινσουλινοαντοχή, παχυσαρκία και υπέρταση. Το σύνδρομο αυτό προσβάλλει εκατομμύρια ανθρώπους στον κόσμο, θέτοντάς τους σε αυξημένο κίνδυνο για στεφανιαία νόσο. Ιδιαίτερα σημαντικός παράγοντας κινδύνου για την ανάπτυξη καρδιακής νόσου είναι η παχυσαρκία στην κοιλιακή περιοχή, η λεγόμενη «κεντρική παχυσαρκία». Η άμεση αντιμετώπιση του μεταβολικού συνδρόμου, και κυρίως της παχυσαρκίας, είναι απαραίτητη, διότι οι ασθενείς αυτοί γρήγορα αναπτύσσουν Διαβήτη, στεφανιαία νόσο και αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο

Το Εθνικό Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα Χοληστερόλης (NCEP: National Cholesterol Education Program) ορίζει το Μεταβολικό Σύνδρομο ως τη συνύπαρξη τουλάχιστον 3 εκ των κάτωθι υπό φαρμακευτική αγωγή:

  • Αυξημένης κοιλιακή περιφέρεια ≥102 cm (άνδρες) ή ≥ 88 cm (γυναίκες).
  • Υψηλή αρτηριακή πίεση (>130/85)
  • Αυξημένα τριγλυκερίδια ορού σε κατάσταση νηστείας (>150 mg/dL)
  • HDL χοληστερόλη ορού <40 mg/dL (άνδρες) ή 50 mg/dL (γυναίκες)
  • Διαταραγμένη γλυκόζη νηστείας (>110 mg/dL).

Διαγνωστικές Εξετάσεις

Η διάγνωση του Διαβήτη βασίζεται στη μέτρηση των επιπέδων της γλυκόζης αίματος. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) και η Αμερικανική Διαβητολογική Εταιρεία (ADA) συνιστούν να τίθεται η διάγνωση του Διαβήτη με βάση τα αποτελέσματα σε τουλάχιστον δύο δοκιμασίες ελέγχου γλυκόζης πλάσματος/ αίματος που μπορεί να είναι:

  • Γλυκόζη πλάσματος νηστείας: μετριέται σε δείγμα αίματος που έχει ληφθεί τουλάχιστον 8 ώρες μετά την τελευταία λήψη οποιωνδήποτε θερμίδων. Για τα υγιή άτομα, οι φυσιολογικές τιμές της γλυκόζης νηστείας είναι <100 mg/dL. Τιμές της γλυκόζης νηστείας ίσες ή >126 mg/dL σημαίνουν διάγνωση Διαβήτη. Επειδή μικρές αυξήσεις της γλυκόζης μπορεί να οφείλονται σε λοίμωξη, τραύμα και άλλους τέτοιους στρεσογόνους παράγοντες, μια τιμή της γλυκόζης νηστείας >126 mg/dL θα πρέπει να επιβεβαιωθεί με επανάληψη της μέτρησης μία άλλη ημέρα.
  • Τυχαία μέτρηση της γλυκόζης πλάσματος: μπορεί να γίνει σε οποιαδήποτε χρονική στιγμή κατά τη διάρκεια της ημέρας, ανεξάρτητα από τα γεύματα, αλλά θα αντικατοπτρίζει παράγοντες, όπως η κατανάλωση τροφής και η σωματική δραστηριότητα. Το αποτέλεσμα της τυχαίας μέτρησης της γλυκόζης παρουσιάζει μεγάλη διαφοροποίηση και έχει ελάχιστη χρησιμότητα στην κλινική πράξη. Αν τα τυχαία επίπεδα γλυκόζης υπερβαίνουν τα 200 mg/dL και συνοδεύονται από συμπτώματα Διαβήτη, η διάγνωση του Διαβήτη είναι επιβεβαιωμένη.
  • Δοκιμασία ανοχής της γλυκόζης από το στόμα: καθορίζει πόσο καλά χειρίζεται ο οργανισμός ένα φορτίο γλυκόζης που λαμβάνεται από το στόμα. Αφού ληφθεί μία μέτρηση γλυκόζης σε κατάσταση νηστείας, χορηγούνται στον εξεταζόμενο 75 γραμμάρια γλυκόζης σε νερό. Στη συνέχεια μετριέται η γλυκόζη αίματος στις επόμενες 2 ώρες. Τιμή γλυκόζης > 200 mg/dL δύο ώρες μετά τη φόρτιση γλυκόζης αποτελεί κριτήριο για τη διάγνωση Διαβήτη.

Μετρήσεις της γλυκόζης αίματος

Οι τρεις τύποι μετρήσεων της γλυκόζης που χρησιμοποιούνται για τη διάγνωση του Διαβήτη είναι:

  • Έλεγχος της γλυκόζης αίματος νηστείας
  • Τυχαία μέτρηση της γλυκόζης πλάσματος
  • Δοκιμασία ανοχής της γλυκόζης από το στόμα

Συμπληρωματικές εξετάσεις

Υπάρχουν και συμπληρωματικές εξετάσεις που χρησιμοποιούνται για την παρακολούθηση του Διαβήτη. Οι εξετάσεις αυτές λειτουργούν συμπληρωματικά προς τον έλεγχο της γλυκόζης αίματος, παρέχοντας εναλλακτικές πληροφορίες σχετικά με το γλυκαιμικό έλεγχο. Τέτοιες εξετάσεις είναι η ανάλυση ούρων, η μέτρηση κετονών και το λιπιδαιμικό προφίλ.

Η ανάλυση ούρων αφορά την ανάλυση της χημικής σύστασης των ούρων που περιλαμβάνει και έλεγχο για την παρουσία γλυκόζης.

Λιπιδαιμικό προφίλ. Ο Διαβήτης τύπου 2 σχετίζεται με κίνδυνο εμφάνισης στεφανιαίας νόσου και είναι 2 έως 4 φορές μεγαλύτερος από αυτόν των ατόμων που δεν έχουν Διαβήτη. Αυτός ο αυξημένος κίνδυνος οφείλεται πιθανώς στα μη φυσιολογικά επίπεδα λιπιδίων (δυσλιπιδαιμία). Τα ελεύθερα λιπαρά οξέα, τα τριγλυκερίδια και συνήθως η χοληστερόλη ανευρίσκονται συχνά σε αυξημένες συγκεντρώσεις στο αίμα.

Αντιμετώπιση του ΣΔτ2

Σε αντίθεση με τις οξείες παθήσεις, όπως η πνευμονία ή η σκωληκοειδίτιδα, όπου μπορεί να χορηγηθεί κάποια αντιβίωση ή να γίνει χειρουργική επέμβαση, ο Διαβήτης είναι μία χρόνια νόσος και προϋποθέτει ότι ο ίδιος ο ασθενής θα συμμετέχει ενεργά στη φροντίδα του. Ο κοινός θεραπευτικός στόχος και για τους δύο τύπους Διαβήτη είναι ο έλεγχος της γλυκόζης αλλά διαφέρει ο τρόπος επίτευξης αυτού του στόχου. Οι ασθενείς με Διαβήτη τύπου 2 συνήθως ξεκινούν με αντιδιαβητικά δισκία από το στόμα, αλλά με τον καιρό είναι πιθανό ότι θα χρειαστεί να περάσουν σε άλλους τρόπους ελέγχου του σακχάρου τους. Επιπλέον, επειδή οι ασθενείς με Διαβήτη τύπου 2 μπορεί να έχουν διάφορες συνυπάρχουσες ασθένειες, δεν είναι σπάνιο ένας τέτοιος ασθενής να παίρνει πολλά διαφορετικά και συχνά ακριβά φάρμακα.

Αλλαγές στον τρόπο ζωής

Διατροφή και άσκηση. Τα άτομα με Σακχαρώδη Διαβήτη πρέπει να διαμορφώσουν ένα πρόγραμμα γευμάτων σε συνεννόηση με το γιατρό τους. Το πρόγραμμα αυτό προσαρμόζεται στις ανάγκες και τον τρόπο ζωής του κάθε ατόμου. Το πρόγραμμα γευμάτων για το Διαβήτη περιλαμβάνει τρεις συνιστώσες: την ποσότητα (υπολογισμός της πρόσληψης θερμίδων και της πρόσληψης υδατανθράκων), τους τύπους των τροφών και το χρόνο κατανάλωσης των γευμάτων.

Η μέτρια, συστηματική άσκηση βοηθά σημαντικά στον έλεγχο των επιπέδων της γλυκόζης και στη διατήρηση της καρδιαγγειακής υγείας. Η άσκηση βελτιώνει την ευαισθησία των ιστών στην ινσουλίνη και μειώνει τα επίπεδα ινσουλίνης σε κατάσταση νηστείας και μεταγευματικά. Η προσαρμογή του τρόπου ζωής μέσω της άσκησης μπορεί να είναι εξαιρετικά σημαντική για τη βελτίωση του γλυκαιμικού ελέγχου στα άτομα με Διαβήτη τύπου 2. Η άσκηση ελαττώνει επίσης τον κίνδυνο καρδιαγγειακής νόσου βελτιώνοντας το λιπιδαιμικό προφίλ και βελτιώνοντας τα επίπεδα αρτηριακής πίεσης στα Διαβητικά άτομα. Όταν συνδυαστεί με τροποποιήσεις στη δίαιτα, η άσκηση μπορεί να μειώσει αποτελεσματικά το σωματικό λίπος. Αυτός είναι συνήθως ένας σημαντικός παράγοντας για την επίτευξη του γλυκαιμικού ελέγχου στα άτομα με Διαβήτη τύπου 2.

Φαρμακευτική αντιμετώπιση

Η φαρμακευτική αγωγή για το Διαβήτη μπορεί να ξεκινήσει με διάφορους τρόπους και θα πρέπει να εξατομικεύεται με βάση τις ανάγκες του ασθενούς.

Τα αντιδιαβητικά δισκία χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία μόνο του Διαβήτη τύπου 2. Συνταγογραφούνται συνήθως όταν με το πρόγραμμα διαιτητικής αγωγής και άσκησης δεν επιτυγχάνεται ο έλεγχος των επιπέδων γλυκόζης. Ωστόσο, καθώς ο ΣΔ2 διαγιγνώσκεται συνήθως χρόνια μετά την έναρξή του και η υπεργλυκαιμία είναι σημαντική, ορισμένοι ασθενείς ξεκινούν αμέσως με αντιδιαβητική αγωγή από το στόμα, ή και με ινσουλίνη. Τα τελευταία χρόνια, αυξήθηκε σημαντικά ο αριθμός και η ποικιλία των αντιδιαβητικών φαρμάκων από του στόματος για τη θεραπεία του Διαβήτη τύπου 2. Σήμερα υπάρχουν αρκετές κατηγορίες τέτοιων φαρμάκων που συνιστώνται στη θεραπεία του Διαβήτη τύπου 2. Κάθε κατηγορία έχει διαφορετικό μηχανισμό δράσης, ενώ μπορούν να χρησιμοποιηθούν ταυτόχρονα περισσότεροι τύποι. Ο θεράπων ιατρός σας είναι εκείνος που θα αποφασίσει ποια κατηγορία φαρμάκων ή συνδυασμός είναι ο καταλληλότερος για εσάς με βάση τον τρόπο ζωής σας, τις ανάγκες σας και τις τιμές που καταγράφετε στις μετρήσεις σας.

Εξέλιξη της Θεραπείας

Δεν υπάρχει τυποποιημένη προσέγγιση στη θεραπεία του Διαβήτη, αλλά κατά κανόνα, οι ασθενείς με Διαβήτη τύπου 2 καθοδηγούνται αρχικά να ακολουθήσουν πρόγραμμα δίαιτας και σωματικής άσκησης. Η δίαιτα και η άσκηση είναι ζωτικής σημασίας για τον καλό έλεγχο του σακχάρου, ανεξάρτητα από τον τύπο φαρμακοθεραπείας που θα χρησιμοποιηθεί τελικά. Επειδή μόνο με δίαιτα και άσκηση συνήθως δεν επιτυγχάνεται ο γλυκαιμικός στόχος του ασθενούς, ξεκινά η χορήγηση από το στόμα κάποιου αντιδιαβητικού δισκίου. Με τον καιρό, μπορεί να απαιτηθεί συνδυασμός φαρμάκων από το στόμα αλλά και έναρξη ενέσιμης αγωγής.

Εκπαιδευτικό Υλικό για τον ΣΔτ2

Πρώτη Φορά Απλά

Ο οδηγός, η σειρά των βίντεο “Πρώτη φορά απλά” και η θήκη μεταφοράς είναι μία σειρά εκπαιδευτικών υλικών, τα οποία μπορούν να ενθαρρύνουν τα άτομα με Διαβήτη να αισθανθούν άνετα και να αποκτήσουν αυτοπεποίθηση σχετικά με την έναρξη της θεραπείας τους με ινσουλίνη τις πρώτες μέρες της θεραπείας.

 

Σε αυτό τον οδηγό μπορείτε να βρείτε χρήσιμες πληροφορίες για την έναρξη της ινσουλίνης για τη μεταγευματική σας ρύθμιση. Ακόμα μικρές συμβουλές που μπορείτε να εντάξετε στην καθημερινότητά σας.

Χάρτες Συζήτησης

Οι χάρτες συζήτησης πραγματοποιούνται σε ιατρεία και διαβητολογικά κέντρα

Πρόκειται για εκπαιδευτικά εργαλεία που χρησιμοποιούνται σε πάνω από 120 χώρες παγκοσμίως και έχουν ως στόχο να αλλάξουν τον τρόπο με τον οποίο τα άτομα με διαβήτη κατανοούν και εμπεδώνουν τις πληροφορίες που λαμβάνουν για τη νόσο. Μέσα από δυναμικές ομάδες συζήτησης, οι συμμετέχοντες χρησιμοποιούν πρακτικές πληροφορίες ανάλογα με το πεδίο που τους ενδιαφέρει και εστιάζουν στα εξής ζητήματα:

  • Η ζωή με το Διαβήτη
  • Πώς λειτουργεί ο Διαβήτης
  • Υγιεινή Διατροφή και Άσκηση
  • Έναρξη θεραπείας με ινσουλίνη

Ημερολόγιο Αυτοελέγχου

Με τα ημερολόγια αυτά τα άτομα με διαβήτη μπορούν να παρακολουθούν την πορεία τους και να κρατούν ένα σημαντικό αρχείο μετρήσεων που θα τα βοηθήσει σημαντικά στην προσπάθειά τους για καλή γλυκαιμική ρύθμιση. Η καλή εκπαίδευση των ατόμων με διαβήτη και η ανθρώπινη προσέγγιση των αναγκών τους οδηγεί σε καλύτερη διαχείριση της νόσου τόσο σε σωματικό όσο και σε συναισθηματικό επίπεδο.

Οδηγός για άτομα με ΣΔτ2 – Αντιδιαβητική αγωγή με δισκία

Πρόκειται για έναν οδηγό στη διαχείριση του ΣΔτ2 που απαντά στα βασικά ερωτήματα των ατόμων που ξεκινούν ή βρίσκονται σε θεραπεία με αντιδιαβητικά δισκία. Η μετάταξη σε μία αγωγή είναι από μόνη της ένας στρεσογόνος παράγοντας και ο συγκεκριμένος οδηγός δίνει σε απλή και κατανοητή μορφή τα βασικά μηνύματα καθώς και συμβουλές που θα πρέπει τα άτομα με διαβήτη να έχουν κατά νου, όταν βρεθούν στην κατάσταση αυτή.

Πηγές Αναφοράς

­

  • International Diabetes Federation. IDF Diabetes Atlas. 6th ed. Brussels, Belgium: International Diabetes Federation; 2014.
  • Hyppönen, E et al. “Obesity, Increased Linear Growth, and Risk of Type 1 Diabetes in Children. Diabetes Care 23:1755–1760, 2000.
  • “Update 2014.” International Diabetes Federation. IDF Diabetes Atlas, 6th edn. Brussels, Belgium: International Diabetes Federation, 2014. Available at: https://www.idf.org/diabetesatlas/update-2014.
  • Standards of medical Care in Diabetes-2017, Diabetes care, vol 40, suppl.1
  • U.S. Department of Health and Human Services, Centers for Disease Control and Prevention, 2011. National diabetes fact sheet: national estimates and general information on diabetes and prediabetes in the United States, 2011. https://www.cdc.gov/diabetes/pubs/pdf/ndfs_2011.pdf
  • Narayan KMV et al. Lifetime Risk for Diabetes Mellitus in the United States. JAMA. 2003. 290:1884-90.
  • World Health Organization. Burden: mortality, morbidity and risk factors. Global status report on NCDs, 2010. WHO.
  • Happich M et al. The quality of life and economic burden of neuropathy in diabetic patients in Germany in 2002 – Results from the diabetic microvascular complications (DIMICO) study. Diabetes Research and Clinical Practice. 2008. 81:223-230.
  • Growing Pains: Poor countries are developing diseases of the rich, with lethal consequences. The Economist. Sept 24th, 2011.
  • Buse JB, Polansky KS, Burant CF. Type 2 Diabetes Mellitus. Ch 32 in: Kronenburg: Williams Textbook of Endocrinology, 12th Ed. Philadelphia, PA:Saunders; 2011.
  • Inzucchi SE, Sherwin RS. Type 2 diabetes. In: Goldman L, Schafer AI, eds. Goldman’s Cecil Medicine. 24th ed. Philadelphia, PA: Elsevier Saunders; 2011:chap 237.
  • Khan SE, Cooper ME, and Del Prato S. Pathophysiology and treatment of type 2 diabetes: Perspectives on the past, present, and future. Lancet. 2014; 383:1068-83.
  • NIH Publication No. 02-5215, September 2002. National Cholesterol Education Program Coordinating Committee-ATPIII
  • Sheetz M, King G. Molecular understanding of hyperglycemia’s adverse effects on diabetic complications. JAMA 2002;288:2579-2588.
  • American Diabetes Association. Report of the Expert Committee on the Diagnosis and Classification of Diabetes Mellitus. Diabetes Care. 2003;26(S1):S4-S20.
  • https://healthatoz.com/healthatoz/Atoz/dc/caz/diab/dia1/diawhatisit.html
  • Diabetes a multihormonal disease. Amylin Pharmaceuticals, Inc. 2003.
  • Haffner, SM, D’agostino R Jr., Mykkanen L, Tracy R, Howard B, Rewers M, Selby J, Savage PJ, Saad MF. Insulin sensitivity in subjects with type 2 diabetes. Diabetes Care. 1999;22:562-568.
  • DeFronzo RA. Lilly lecture 1987. The triumvirate: beta-cell, muscle, liver: a collusion responsible for NIDDM. Diabetes. 1988;37:667-687.
  • Sivitz WI. Lipotoxicity and glucotoxicity in type 2 diabetes: effects on development and progression. Postgrad Med. 2001;109:55-64.
  • Expert Panel on Detection, Evaluation, and Treatment of High Blood Cholesterol in Adults: Executive Summary of the Third Report of the National Cholesterol Education Program (NCEP) Expert Panel on Detection, Evaluation, and Treatment of High Blood Cholesterol in Adults (Adult Treatment Panel III). JAMA 2001;285:2486-2497
  • https://lillydiabetes.com
  • Garg J, Bakris GL. Microalbuminuria: marker of vascular dysfunction, risk factor for cardiovascular disease. J Vasc Med 2002;7:35–43.
  • The Canadian Diabetes Association. Guidelines for the nutritional management of diabetes mellitus in the new millennium: a position statement by the Canadian diabetes association.
  • UK Prospective Diabetes Study (UKPDS) Group. Intensive blood-glucose control with sulphonylureas or insulin compared with conventional treatment and risk of complications in patients with type 2 diabetes. Lancet. 1998;352:831-918.
  • Peterson KF, Shulman GI. Pathogenesis of skeletal muscle insulin resistance in type 2 diabetes mellitus. Am J Cardiol 2002;90(Suppl 1):11G-18G.
  • Scheen AJ, Lefebvre PJ. Oral antidiabetic agents. A guide to selection. Drugs. 1998;55(2):225-236.

06 2017

Αυτές οι πληροφορίες προορίζονται για γενική πληροφόρηση και ενημέρωση του κοινού και σε καμία περίπτωση δεν μπορούν να αντικαταστήσουν τη συμβουλή ιατρού ή άλλου αρμόδιου επαγγελματία υγείας.