Σακχαρώδης Διαβήτης τύπου 1 (ΣΔτ1)
Σακχαρώδης Διαβήτης τύπου 1
Ο Σακχαρώδης Διαβήτης τύπου 1 είναι μια ασθένεια που συνήθως εμφανίζεται σε παιδική ή εφηβική ηλικία και έχει αυτοάνοση αιτιολογία
Ο Σακχαρώδης Διαβήτης τύπου 1 είναι μια ασθένεια που συνήθως εμφανίζεται σε παιδική ή εφηβική ηλικία και έχει αυτοάνοση αιτιολογία, δηλαδή ο ίδιος ο οργανισμός μέσω αντισωμάτων που παράγει επιτίθεται και καταστρέφει τα β – κύτταρα του παγκρέατος, τα οποία παράγουν ινσουλίνη, με αποτέλεσμα να υπάρχει ελάχιστη ή μηδενική έκκριση ινσουλίνης. Περίπου το 5-10% του συνόλου των Διαβητικών ασθενών πάσχουν από Σακχαρώδη Διαβήτη τύπου 1. To 85% των περιστατικών με ΣΔτ1 εμφανίζεται σε ηλικία μικρότερη των 20 ετών με μέση ηλικία εμφάνισης τα 14 έτη.
Δεν είναι σαφώς γνωστή η ακριβής αιτιολογία του Διαβήτη τύπου 1 αλλά το ανοσοποιητικό σύστημα παίζει σημαντικό ρόλο. Ο Διαβήτης τύπου 1 χαρακτηρίζεται από αδυναμία του οργανισμού να παράγει ινσουλίνη. Τα άτομα με Διαβήτη αυτού του τύπου πρέπει να λαμβάνουν εξωγενώς ινσουλίνη για να επιβιώσουν. Περίπου 1 στα 300 παιδιά & έφηβοι έχουν Διαβήτη τύπου 1.
Η εξέλιξη του Διαβήτη τύπου 1 είναι συνήθως σταδιακή και δεν εκδηλώνει συμπτώματα. Ο οργανισμός έχει ήδη ξεκινήσει την ανοσολογική αντίδραση προς τα β- κύτταρα του παγκρέατος πολύ πριν γίνει εμφανές οποιοδήποτε σύμπτωμα. Η ανοσολογική αντίδραση μπορεί να εκδηλωθεί αυτόματα ή να συμβεί μετά από κάποια εξωγενή αιτία όπως κάποια μόλυνση ή ίωση.
Σπανιότερα η αδυναμία από το πάγκρεας να παράγει ινσουλίνη μπορεί να μην είναι αποτέλεσμα ανοσολογικής αντίδρασης αλλά να έχει διαφορετική αιτία, και κάποια τέτοια παραδείγματα είναι:
- Χειρουργική επέμβαση στο πάγκρεας
- Άλλες νόσοι που μπορεί να προσβάλουν το πάγκρεας. Ορισμένα νοσήματα, όπως η κυστική ίνωση μπορεί να οδηγήσουν σε καταστροφή του παγκρέατος
Οι πιθανότητες εμφάνισης Διαβήτη τύπου 1 επηρεάζονται τόσο από γενετικούς όσο και από περιβαλλοντικούς παράγοντες. Επομένως, ο Διαβήτης τύπου 1 δεν είναι μία ‘αμιγώς’ γενετική διαταραχή
Υπάρχουν διάφοροι παράγοντες που έχει φανεί να επηρεάζουν τη συχνότητα εμφάνισης του Σακχαρώδους Διαβήτη τύπου 1. Οι πιθανότητες εμφάνισης Διαβήτη τύπου 1 επηρεάζονται τόσο από γενετικούς όσο και από περιβαλλοντικούς παράγοντες. Επομένως, ο Διαβήτης τύπου 1 δεν είναι μία ‘αμιγώς’ γενετική διαταραχή.
Αντιθέτως, είναι το αποτέλεσμα κάποιας αλληλεπίδρασης μεταξύ του περιβάλλοντος και της γενετικής προδιάθεσης για ανάπτυξη Διαβήτη. Έχει ακόμα βρεθεί ότι ανάμεσα σε διαφορετικές εθνικότητες ή φυλές ο ΣΔτ1 έχει διαφορετικά ποσοστά εμφάνισης.
Συμπτώματα του Διαβήτη τύπου 1
- Ανεξήγητα γρήγορη απώλεια βάρους
- Πολυδιψία
- Ευερεθιστότητα
- Θολή όραση
- Αδυναμία και υπερβολική κόπωση λόγω απώλειας πρωτεϊνών, νερού και ηλεκτρολυτών
- Ξηρότητα, κνησμός δέρματος
- Λοιμώξεις ή τραύματα που αργούν να επουλωθούν
Διαφορές μεταξύ ΣΔτ1 και ΣΔτ2
| Παράγοντας | ΣΔτ1 | ΣΔτ2 |
| Ηλικία έναρξης | Συνήθως στους νέους, αλλά μπορεί να εκδηλωθεί σε οποιαδήποτε ηλικία | Συνήθως μετά τα 40 έτη, αλλά μπορεί να εκδηλωθεί και σε παιδιά |
| Τύπος έναρξης | Συνήθως απότομη | Σταδιακή |
| Περιβαλλοντικοί παράγοντες | Ιός, τοξίνες, αυτοάνοση διεργασία | Παχυσαρκία, διατροφή και καθιστική ζωή |
| Ενδογενής ινσουλίνη | Ελάχιστη ή καθόλου | Η ανταπόκριση κατόπιν διέγερσης είναι 1) επαρκής αλλά καθυστερημένη έκκριση, ή 2) μειωμένη αλλά όχι απούσα |
| Κατάσταση θρέψης | Λεπτοί, παρά την αυξημένη όρεξη, καταβολικός μεταβολισμός | Συνήθως παχύσαρκοι αλλά μπορεί να έχουν και φυσιολογικό βάρος |
| Συμπτώματα έναρξης | Δίψα, πολυουρία, πολυφαγία, κόπωση | Συχνά κανένα ή ήπια συμπτώματα |
| Διαιτητική αντιμετώπιση/ άσκηση | Απαραίτητη | Απαραίτητη, μπορεί να επαρκεί για το γλυκαιμικό έλεγχο |
| Αγωγή από το στόμα | Μη αποτελεσματική | Συνήθως αποτελεσματική για κάποιο χρονικό διάστημα |
| Ινσουλίνη | Πλήρης έλλειψη ινσουλίνης | Ινσουλινοαντοχή με σχετική ανεπάρκεια ινσουλίνης |
Επιπολασμός
Στην Ελλάδα σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη 24.785 άνθρωποι εμφανίζονται να νοσούν με Σακχαρώδη Διαβήτη τύπου 1 (13.323 αγόρια και 11.463 κορίτσια). Αυτό σημαίνει ότι το ποσοστό του σακχαρώδους Διαβήτη τύπου 1 είναι στο 3,4% του συνόλου του πληθυσμού με Διαβήτη και 0,24% στο σύνολο όλου του πληθυσμού. Επίσης φάνηκε ότι στα αγόρια εμφανίζεται συχνότερα από ότι στα κορίτσια (0,26 έναντι 0,24%). Ανησυχητικό στοιχείο είναι η αύξηση του επιπολασμού του ΣΔτ1 κατά 2-5% όπως φαίνεται από μεγάλες μελέτες που έχουν πραγματοποιηθεί.
Θεραπείες
Από την ίδια τη φύση της συγκεκριμένης νόσου είναι δεδομένο ότι ο μόνος τρόπος αντιμετώπισης του ΣΔτ1 είναι να λάβει το άτομο ινσουλίνη εξωγενώς
Από την ίδια τη φύση της συγκεκριμένης νόσου είναι δεδομένο ότι ο μόνος τρόπος αντιμετώπισης του ΣΔτ1 είναι να λάβει το άτομο ινσουλίνη εξωγενώς. Η στιγμή κατά την οποία γίνεται συνήθως η διάγνωση του Διαβήτη τύπου 1 δεν είναι η έναρξη της νόσου. Το πιθανότερο είναι ότι έχει ήδη καταστραφεί ένας σημαντικός αριθμός β-κυττάρων στο πάγκρεας και η φυσιολογική έκκριση ινσουλίνης τείνει να μηδενιστεί. Αυτό σημαίνει ότι ο οργανισμός πλέον δεν μπορεί να παράγει την ποσότητα ινσουλίνης που χρειάζεται για τις καθημερινές του ανάγκες και θα χρειαστεί να καλυφθεί με άλλο τρόπο.
Η θεραπεία με ινσουλίνη είναι απόλυτα εξατομικευμένη. Ως γενικός κανόνας όμως, ισχύει ότι η πρόσληψη της ινσουλίνης θα πρέπει να καλύπτει τις ανάγκες, όπως θα γινόταν με τη φυσιολογική έκκριση ινσουλίνης. Για το σκοπό αυτό, ο αυτοέλεγχος είναι ένα απαραίτητο εργαλείο για την παρακολούθηση της γλυκόζης του αίματος και την επάρκεια της θεραπείας με ινσουλίνη.
Δύο είναι οι μέθοδοι για την πρόσληψη ινσουλίνης. Είτε μέσω ένεσης είτε μέσω αντλίας ινσουλίνης. Η ενέσιμη ινσουλίνη μπορεί να χορηγηθεί μέσω προγεμισμένων ή επαναχρησιμοποιούμενων πενών. Ειδικά στο Σακχαρώδη Διαβήτη τύπου 1 που η διάγνωση γίνεται στην παιδική ηλικία, οι μέθοδοι χορήγησης παίζουν σημαντικό ρόλο αφού μπορούν να επηρεάσουν την ψυχολογία του παιδιού και εν τέλει τη σωστή προσέγγιση στην απαραίτητη θεραπεία.
Η επιλογή της θεραπείας και η απαραίτητη εκπαίδευση που απαιτείται για τη διαχείριση της κατάστασης από το ίδιο το άτομο (ή την οικογένεια του αν πρόκειται για ένα μικρό παιδί) είναι καίριας σημασίας.
Τυπικά η αρχική εκπαίδευση χρειάζεται να καλύψει τον τρόπο της παρακολούθησης της γλυκόζης στο αίμα, τις τεχνικές των ενέσεων ινσουλίνης και τη διαχείριση των υπογλυκαιμιών. Η εκπαίδευση πρέπει να είναι απλή και περιεκτική, ώστε να αποφευχθεί η υπερφόρτωση πληροφοριών για τον ασθενή και όποιον άλλο εμπλέκεται στη θεραπεία, ενώ προσπαθεί να αντιμετωπίσει το αρχικό σοκ της διάγνωσης. Κατά τη διάρκεια των επόμενων επισκέψεων στο γιατρό σταδιακά μπορεί να γίνει εκπαίδευση σε προηγμένες τεχνικές διαχείρισης, καθώς και στους στόχους για το γλυκαιμικό έλεγχο.
Υπάρχουν διαφορετικά είδη ινσουλίνης και διαφορετικά σχήματα θεραπείας που μπορεί να ακολουθεί κάποιος ασθενής. Ένα σημαντικό στοιχείο στη θεραπεία με ινσουλίνη για τα άτομα με ΣΔτ1 είναι η ποσότητα ινσουλίνης που χρειάζεται κάθε φορά. Για να μπορέσει κανείς να υπολογίσει αυτές τις ποσότητες (μονάδες ινσουλίνης) θα πρέπει το άτομο να εκπαιδευτεί στον αυτοέλεγχο, ώστε να αποφεύγονται οι υπογλυκαιμίες. Η παρακολούθηση της γλυκόζης , δηλαδή η μέτρηση επιπέδων σακχάρου στο αίμα, είναι ο τρόπος με τον οποίο γίνεται ο αυτοέλεγχος.
Η σύνδεση μεταξύ των μετρήσεων και των αναγκαίων ποσοτήτων ινσουλίνης θα πρέπει να καθορίζεται από το θεράποντα ιατρό, ώστε να επιτυγχάνονται οι γλυκαιμικοί στόχοι με την μικρότερη πιθανότητα εμφάνισης υπογλυκαιμιών.
Ειδικά για τα παιδιά που θα διαγνωστούν με ΣΔτ1 θα πρέπει στην εκπαίδευση που θα λάβουν για να μπορέσουν να διαχειριστούν τη νέα πραγματικότητα που θα βιώσουν να λάβουν τις κατάλληλες συμβουλές για τη διατροφή, την καθημερινότητα και τη σωματική άσκηση. Όλα αυτά θα πρέπει να τροποποιηθούν, ώστε να καλύπτουν τις νέες συνθήκες της καθημερινότητας που θα αντιμετωπίσει το παιδί και η οικογένεια του και θα είναι η βάση για να βιώσουν τις αλλαγές με τη μικρότερη δυνατή αρνητική επίδραση. Άλλωστε το σημαντικότερο είναι να μην χαθεί η παιδικότητα και να μην αποκλειστεί το παιδί από όλα αυτά που χαρακτηρίζουν την ηλικία του!
Εκπαιδευτικά Υλικά για τον ΣΔτ1
Videos «Παιδιά γεμάτα απορίες»
Η κατανόηση του Διαβήτη τύπου 1 είναι το πρώτο βήμα για τη διαχείρισή του.
Όταν όμως είσαι παιδί, δεν είναι πάντα εύκολο να κατανοήσεις γιατί κάποια πράγματα χρειάζεται να γίνονται ή και να γίνονται διαφορετικά μετά τη διάγνωση.
Τα εκπαιδευτικά videos «Παιδιά γεμάτα απορίες» δημιουργήθηκαν γι’ αυτόν ακριβώς το σκοπό, για να απαντήσουν στις βασικές απορίες ενός παιδιού που προκύπτουν μετά τη διάγνωση του με Διαβήτη με τρόπο άμεσο, απλό και παραστατικό.
Τα videos «Παιδιά γεμάτα απορίες» έρχονται να καλύψουν μια σειρά από θέματα, όπως:
- Τι είναι ο Διαβήτης τύπου 1;
- Γιατί πρέπει να ελέγχουμε το σάκχαρο αίματος;
- Υπάρχουν είδη φαγητών που επιτρέπονται και άλλα που όχι;
- Τι είναι το «χαμηλό σάκχαρο» και πώς αντιμετωπίζεται;
Ζωή στα αλήθεια
Το «Ζωή στα αλήθεια» είναι ένας έντυπος οδηγός που βοηθάει τους γονείς και τις οικογένειες των παιδιών που θα διαγνωστούν με ΣΔτ1 να μπορέσουν να εντάξουν τον ΣΔτ1 στη ζωή τους και να προβούν στις απαραίτητες αλλαγές στην καθημερινότητα.
Αξιοποιώντας τις εμπειρίες και τα βιώματα αληθινών οικογενειών το «Ζωή στα Αλήθεια» δίνει κάποιες χρήσιμες συμβουλές στις οικογένειες των παιδιών με ΣΔτ1, ώστε να αντιμετωπίσουν και να διαχειριστούν τα συναισθήματά τους, την πληθώρα των πληροφοριών που λαμβάνουν και τις αλλαγές που θα επέλθουν στη καθημερινότητα τους.
Disney
Η Disney σε συνεργασία με τη Lilly Diabetes ένωσαν τις δυνάμεις τους με σκοπό τη δημιουργία μιας σειράς αποκλειστικών υλικών και πηγών πληροφόρησης που έχουν σχεδιαστεί και απευθύνονται στα παιδιά με ΣΔτ1 και στις οικογένειες τους. Η συνεργασία αυτή έγινε με στόχο να παρέχουν στα παιδιά την απαραίτητη έμπνευση και τη δύναμη για μια γεμάτη και δραστήρια ζωή. Στα υλικά αυτά εξερευνώνται τα πραγματικά καθημερινά προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι οικογένειες και τα παιδιά με ΣΔτ1.
Ιστορίες για τα παιδιά
Μια σειρά παραμυθιών με πρωταγωνίστρια την Κόκο, μια μαϊμουδίτσα που έχει ΣΔτ1, και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει με τους φίλους της (του υπόλοιπους ήρωες της Disney) ενθαρρύνει τις οικογένειες των παιδιών με Διαβήτη τύπου 1 και τους βοηθά να κατανοήσουν ότι με σωστό σχεδιασμό δεν χρειάζεται να χαθεί η διασκέδαση και η μαγεία που η ζωή μπορεί να προσφέρει κάθε μέρα.
Μια σειρά παραμυθιών όπως τα “Εμπρός Ομάδα Κόκο”, ”Η Κόκο και η Γκουφένια Μέρα του Γκούφυ”, ”Η Κόκο επιστρέφει στο Σχολείο”, ”Η πρώτη Διανυκτέρευση της Κόκο σε Φίλους” και τα “Διασκεδαστικό βιβλίο Δραστηριοτήτων της” και “Μαγειρεύοντας με το στυλ της Disney” είναι το σύνολο των βιβλίων που είναι διαθέσιμα ενώ και η ίδια η Κόκο λειτουργεί ως εκπαιδευτικό εργαλείο για τον Επιστήμονα Υγείας, ώστε να μπορέσει να βοηθήσει τα παιδιά να αντιμετωπίσουν τη νέα πραγματικότητα του ΣΔτ1.
ΟΔΗΓΟΣ «ΣΤΗ ΓΛΩΣΣΑ ΜΑΣ»
Ο Σακχαρώδης Διαβήτης τύπου 1 είναι μια πάθηση που επηρεάζει τόσο σε συναισθηματικό όσο και σε επίπεδο καθημερινότητας τη ζωή των ασθενών, αλλά και των οικογενειών τους.
Αυτή η κατάσταση μπορεί να είναι ακόμα πιο δύσκολο να αντιμετωπιστεί στη διάρκεια της εφηβείας. Το «Στη γλώσσα μας» είναι ένας οδηγός γραμμένος με απλό τρόπο, που περιέχει ενδιαφέροντα δεδομένα, πρακτικές συμβουλές και επιχειρεί να απαντήσει σε απορίες που αφορούν την διαχείριση του Σακχαρώδους Διαβήτη τύπου 1 από εφήβους.
Πληροφορίες για τη νόσο, τις ψυχολογικές προεκτάσεις αυτής, καθώς και συμβουλές για το σχολείο και την άσκηση είναι κάποια από τα στοιχεία που μπορείτε να βρείτε στις σελίδες του συγκεκριμένου οδηγού.
Πηγές Αναφοράς
- Classification and Diagnosis of Diabetes, Standards of Medical Care in Diabetes—2017, Diabetes Care: Jan. 2017 Volume 40, Supp 1 S11
- https://www.diabetes.org.uk/Diabetes-the-basics/Diabetes-Symptoms/
- https://diabetesresearchconnection.org/differences-type-1-type-2-diabetes/
- https://www.diabetes.co,uk/difference-between-type1-and-type2diabetes.html
- Stavros Liatis, , George E. Dafoulas, Chara Kani, Anastasia Politi, Panagiota Litsa, Petros P. Sfikakis, Konstantinos Makrilakis Diabetes Research and Clinical Practice Volume 118, August 2016, Pages 162–167
- https://www.diabetes.co.uk/difference-between-type1-and-type2-diabetes.html
Βιβλιοθήκη Επιστημόνων Υγείας
Συνδεθείτε
Κάνετε login για να αποκτήσετε πρόσβαση σε παρουσιάσεις, επιστημονικές εκδηλώσεις, έντυπα, επιστημονικές μελέτες, video, υλικά για τους ασθενείς και απαντήσεις σε συχνές ερωτήσεις για τα προϊόντα μας.