Οι περισσότεροι άνθρωποι με ΑΚ δεν έχουν συμπτώματα, απλώς παρατηρούν κάποιες αλλαγές στο δέρμα τους
Τι προκαλεί τις Ακ;
Η χρόνια έκθεση στον ήλιο είναι η αιτία για όλες σχεδόν τις Ακτινικές Υπερκερατώσεις. Η βλάβη από ηλιακή ακτινοβολία, είναι συσωρευτική, έτσι, ακόμα και ένα μικρό χρονικό διάστημα έκθεσης στον ήλιο, προστίθεται στη διάρκεια της ζωής μας. Συνεπώς, οι άνθρωποι που εκτίθενται στην ηλιακή ακτινοβολία χωρίς προστασία, κάνοντας ηλιοθεραπεία για πολλή ώρα ή χρησιμοποιώντας ακόμη και λάμπες μαυρίσματος (solarium) κινδυνεύουν πολύ περισσότερο να αναπτύξουν ΑΚ1,9.
Οι μέρες με συννεφιά δεν είναι ασφαλείς επίσης, διότι το 70-80% των ηλιακών υπεριωδών ακτινών (UV) μπορούν να περάσουν μέσα από τα σύννεφα. Αυτές οι βλαβερές ακτίνες μπορούν ακόμα να αντανακλώνται στην άμμο, στο χιόνι καθώς και σε άλλες αντανακλώμενες επιφάνειες, και να δίνουν έτσι μεγαλύτερη έκθεση στον ήλιο. Οι πιο ηλικιωμένοι άνθρωποι είναι πιο πιθανό να αναπτύξουν ακτινικές υπερκερατώσεις. Όταν είμαστε νεότεροι, ο οργανισμός μας μπορεί ευκολότερα να αντιμετωπίσει τις βλάβες, οι οποίες συσσωρεύονται με το χρόνο. Επιπλέον οι ειδικοί πιστεύουν ότι σχεδόν όλοι όσοι είναι πάνω από 80 ετών, έχουν ακτινικές υπερκερατώσεις ορατές ή μη. Επίσης παθήσεις ή καταστάσεις που εξασθενούν το ανοσοποιητικό σύστημα πχ χημειοθεραπεία, HIV, μεταμόσχευση οργάνων καθιστούν τον οργανισμό αδύναμο να αντιμετωπίσει τις επιπτώσεις της χρόνιας έκθεσης στον ήλιο με αποτέλεσμα την ανάπτυξη ΑΚ12,13.
Η χρόνια έκθεση στον ήλιο είναι η αιτία για όλες σχεδόν τις Ακτινικές Υπερκερατώσεις!
Διάγνωση και θεραπευτικές επιλογές
Γιατί είναι σημαντικό να αντιμετωπίζουμε τις ΑΚ;
Οι προκαρκινικοί δερματικοί όγκοι μπορεί να φαίνονται αθώοι, δεν είναι όμως όλοι καλοήθεις. Ωστόσο δεν υπάρχει τρόπος να μάθουμε ποια ΑΚ θα εξελιχθεί ή όχι σε ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα. Ο Δερματολόγος ξηλαφώντας και εξετάζοντας προσεκτικά μπορεί να καταλήξει στην ενδεδειγμένη αντιμετώπιση των ΑΚ. Ενδέχεται να ζητήσει και βιοψία προκειμένου να καταλήψει στη σωστή διάγνωση. Πρόκειται για μια απλή διαδικασία που εκτελείται στο ιατρείο του Δερματολόγου με τοπική αναισθησία. Ας μην ξεχνάμε πως όταν οι ΑΚ διαγιγνώσκονται και αντιμετωπίζονται έγκαιρα, πολύ σπάνια καταλήγουν σε ακανθοκυτταρικά καρκινώματα1,9.
Όταν οι ΑΚ διαγιγνώσκονται και αντιμετωπίζονται έγκαιρα, πολύ σπάνια καταλήγουν σε ακανθοκυτταρικά καρκινώματα
Θεραπευτικές επιλογές
Ποια θα μπορούσε να είναι η ιδανική θεραπεία για τις ΑΚ; Οπωσδήποτε μια θεραπεία με αυξημένη αποτελεσματικότητα, με τις λιγότερες και ηπιότερες ανεπιθύμητες ενέργειες, με το καλύτερο δυνατό κοσμητικό αποτέλεσμα και με πρακτικό σχήμα χορήγησης. Θα θέλαμε μια θεραπεία σύντομη σε διάρκεια και πάνω απ όλα ασφαλή.
Είμαστε ευτυχείς να έχουμε στη φαρέτρα μας σήμερα αρκετές αποτελεσματικές θεραπείες που εφαρμόζουμε απευθείας στη δερματική βλάβη, όπως κρέμες ή διαλύματα ή θεραπευτικές διαδικασίες όπως η κρυοχειρουργική, η χημική απολέπιση, το laser ή συνδυασμός κάποιων από τα παραπάνω. Κάποιες από τις κρέμες ή τα διαλύματα μπορούμε να τα εφαρμόσουμε μόνοι μας στο σπίτι, ενώ τις διαδικασίες τις εκτελεί ο Δερματολόγος στο ιατρείο του ή σε χώρο εξοπλισμένο με τα κατάλληλα μηχανήματα1,9
Τοπικές θεραπείες12,14-23
- Δικλοφενάκη (Diclofenac sodium gel): Πρόκειται για ένα μη λιπαρό gel που εφαρμόζεται τοπικά στις ΑΚ του δέρματος 2 φορές την ημέρα για 2-3 μήνες. Η αντηλιακή προστασία είναι επιβεβλημένη καθόλη τη διάρκεια της θεραπείας.
- Ιμικουϊμόδη (Imiquimod cream): Η κρέμα αυτή διεγείρει το ανοσοποιητικό μας σύστημα παράγοντας ιντερφερόνη, η οποία καταστρέφει τα καρκινικά και προκαρκινικά κύτταρα. Οδηγίες για την εφαρμογή της λαμβάνονται από τον Δερματολόγο, καθώς η θεραπεία με ιμικουϊμόδη εξατομικεύεται. Πάντως εφαρμόζεται για αρκετές εβδομάδες και κατά τη θεραπεία ενδέχεται να παρατηρηθεί ερυθρότητα.
- Ingenol mebutate gel: Πρόκειται για χημειοθεραπευτικό gel που διεγείρει ταυτόχρονα το ανοσποιητικό σύστημα. Εφαρμόζεται για 3 συνεχόμενες ημέρες. Προκαλεί αιφνίδια ερυθρότητα και πρήξιμο στις υπό θεραπεία βλάβες.
- Μethyl aminolevulinate cream (MAL): Η κρέμα αυτή μπορεί να χρησιμοποιηθεί με δύο τρόπους: Ο ένας είναι με τη χρήση φυσικού φωτός (φωτός ημέρας). Μετά από την τοπική της εφαρμογή και τη 2ωρη έκθεση στο φως της ημέρας, η κρέμα μαζί με το οξυγόνο δημιουργούν ένα σταθερό φωτο-τοξικό αποτέλεσμα στις υπο βλάβη περιοχές. Αυτή η φωτοδυναμική θεραπεία με φυσικό φως είναι εφικτή όλη τη διάρκεια του χρόνου στην νότια Ευρώπη, όπου το φως είναι επαρκές για πολλές ώρες κατά τη διάρκεια της ημέρας και πολύ λιγότερη η συννεφιά και ο βροχερός καιρός. Ο δεύτερος τρόπος με τον οποίο μπορεί να χρησιμοποιηθεί η συγκεκριμένη κρέμα είναι μέσω φωτοδυναμικής θεραπείας με τη χρήση ερυθρού φωτός λάμπας (βλ. παρακάτω θεραπευτικές διαδικασίες). Στην περίπτωση αυτή η τεχνητή πηγή φωτός υποκαθιστά το φως της ημέρας και η κρέμα λειτουργεί ακριβώς με τον ίδιο τρόπο. Η κλινική αποτελεσματικότητα των δύο μεθόδων είναι παρόμοια.
